Χτισμένη σε ένα από τα στρατηγικότερα σημεία του νομού, πάνω σε έναν λοφίσκο λίγο έξω από τα Γιάννενα, η Καστρίτσα εποπτεύει τους δρόμους προς Βόρεια Ήπειρο, Θεσπρωτία και Αμβρακία, ενώ έχει άμεση πρόσβαση στην Εγνατία Οδό. Οι αρχαίοι ήδη από την κλασική εποχή εκμεταλλεύτηκαν τη θέση της χτίζοντας μία ισχυρή ακρόπολη. Από εκεί έμελλε να κάνουν το πέρασμά τους οι κατακτητές όλων των ιστορικών περιόδων. Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Οθωμανοί, Έλληνες, Ιταλοί και Γερμανοί, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, ανακατασκεύασαν την οχύρωση και την εξόπλισαν κατάλληλα. ...η δεκαετία του ’60, ο αρχαιολόγος Σωτήρης Δάκαρης με τη βοήθεια του ερευνητή του Κέιμπριτζ Έρικ Χιγκς έκαναν μία κομβική ανακάλυψη. Ανασκαφές στο τοπικό σπήλαιο στους βορειοδυτικούς πρόποδες του λόφου, έφεραν στο φως ευρήματα που επιβεβαίωναν την ύπαρξη ανθρώπινης ζωής στην περιοχή από το 22.000 π.Χ. Η χρονολόγηση αυτή προκάλεσε αίσθηση στην παγκόσμια κοινότητα, καθώς αποτελούσε βασικό κομμάτι στη σύνθεση του παζλ της ευρωπαϊκής προϊστορίας. Η θεωρία ότι η ζωή στην Ευρώπη χρονολογικά ξεκινά από τον ελληνικό χώρο ενισχύθηκε σημαντικά. Λίγα χιλιόμετρα από το παλαιολιθικό σπήλαιο της Καστρίτσας, σε σημείο πιο απόκρημνο, υπάρχει και ένα νεολιθικό. Είναι φανερό ότι η ιστορική συνέχεια της Καστρίτσας είναι αδιάκοπη μέσα στο χρόνο. Ωστόσο, με μεγαλύτερη ακρίβεια μπορούμε να την προσδιορίσουμε τη ζωή στον οικισμό από την ύστερη Εποχή του Χαλκού κι έπειτα....
Οι ανασκαφές στο παλαιολιθικό σπήλαιο δεν ήταν η πρώτη επαφή του Σωτήρη Δάκαρη με την Καστρίτσα. Αυτή είχε γίνει δεκαπέντε χρόνια νωρίτερα, στις αρχές του ’50. Τότε, μία πρωτοβουλία των ντόπιων είχε οδηγήσει σε απρόσμενες αποκαλύψεις που κέντρισαν το ενδιαφέρον του μεγάλου αρχαιολόγου. Κατά τη διάρκεια εργασιών για την διάνοιξη ενός αποστραγγιστικού αύλακα, ήρθαν στο φως ίχνη ενός αρχαίου πολιτισμού. Ο Δάκαρης κλήθηκε άμεσα στην περιοχή και ξεκίνησε τις έρευνες. Εντόπισε τα σημάδια στην ανατολική πλευρά του υψώματος, όπου του είχαν υποδείξει οι κάτοικοι, και γρήγορα κατέληξε σε ένα αρχικό πόρισμα:...Για να υπάρχουν σημάδια ζωής στους πρόποδες, σίγουρα υπάρχουν και στην κορυφή....Πράγματι, είχε δίκιο. Στην κορυφή του λόφου οι ανασκαφές αποκάλυψαν την ύπαρξη μίας πανάρχαιας οχυρωμένης πολιτείας. Σύμφωνα με τον Δάκαρη, πρόκειται για την ηπειρώτικη πόλη Τέκμον, την οποία μέχρι την επέλαση των Ρωμαίων κατοικούσαν οι Μολοσσοί, κυρίαρχο αρχαιοελληνικό φύλο της Ηπείρου. Από τους Μολοσσούς προερχόταν η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η οποία μάλιστα κατείχε τον τίτλο της πριγκίπισσας....Η εντυπωσιακή ακρόπολη, που αποκαλύφθηκε το ’50, χτίστηκε περί τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Ήταν τα χρόνια της βασιλείας του Θαρύπα, μιας από τις σπουδαιότερες μορφές των Μολοσσών. Ανήλικος ακόμα, κατά τους Πελοποννησιακούς Πολέμους, ο βασιλιάς Θαρύπας είχε εκδιωχθεί από την Ήπειρο και είχε καταφύγει στην Αθήνα....
Οι ανασκαφές στο παλαιολιθικό σπήλαιο δεν ήταν η πρώτη επαφή του Σωτήρη Δάκαρη με την Καστρίτσα. Αυτή είχε γίνει δεκαπέντε χρόνια νωρίτερα, στις αρχές του ’50. Τότε, μία πρωτοβουλία των ντόπιων είχε οδηγήσει σε απρόσμενες αποκαλύψεις που κέντρισαν το ενδιαφέρον του μεγάλου αρχαιολόγου. Κατά τη διάρκεια εργασιών για την διάνοιξη ενός αποστραγγιστικού αύλακα, ήρθαν στο φως ίχνη ενός αρχαίου πολιτισμού. Ο Δάκαρης κλήθηκε άμεσα στην περιοχή και ξεκίνησε τις έρευνες. Εντόπισε τα σημάδια στην ανατολική πλευρά του υψώματος, όπου του είχαν υποδείξει οι κάτοικοι, και γρήγορα κατέληξε σε ένα αρχικό πόρισμα:...Για να υπάρχουν σημάδια ζωής στους πρόποδες, σίγουρα υπάρχουν και στην κορυφή....Πράγματι, είχε δίκιο. Στην κορυφή του λόφου οι ανασκαφές αποκάλυψαν την ύπαρξη μίας πανάρχαιας οχυρωμένης πολιτείας. Σύμφωνα με τον Δάκαρη, πρόκειται για την ηπειρώτικη πόλη Τέκμον, την οποία μέχρι την επέλαση των Ρωμαίων κατοικούσαν οι Μολοσσοί, κυρίαρχο αρχαιοελληνικό φύλο της Ηπείρου. Από τους Μολοσσούς προερχόταν η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η οποία μάλιστα κατείχε τον τίτλο της πριγκίπισσας....Η εντυπωσιακή ακρόπολη, που αποκαλύφθηκε το ’50, χτίστηκε περί τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Ήταν τα χρόνια της βασιλείας του Θαρύπα, μιας από τις σπουδαιότερες μορφές των Μολοσσών. Ανήλικος ακόμα, κατά τους Πελοποννησιακούς Πολέμους, ο βασιλιάς Θαρύπας είχε εκδιωχθεί από την Ήπειρο και είχε καταφύγει στην Αθήνα....